Spaanse wijnen
Spanje is het meest op de exportmarkt bekend om versterkte Sherry en de rode Rioja, die aan populariteit wint. Er zijn nog een aantal andere wijnen, maar die zijn moeilijker te vinden in de winkelrekken.
Rioja
De streek Rioja is de bekendste regio en produceert hoogwaardige rode wijn uit Tempranillo en andere druiven. Rioja wordt beschouwd als de beste productie van rode wijn van Spanje. In aanvulling op de wettelijke benamingen, kunt u ook de termen Vina de Crianza (van twee jaar oud, ten minste een daarvan is in eiken), Reserva (ten minste een jaar gerijpt in eiken, gevolgd door twee in de fles) en Gran Reserva (ten minste twee jaar in eiken en drie in de fles, plus nog een jaar rijping in ofwel eiken ofwel fles).
Dat de Rioja zo'n beroemd wijngebied geworden is, heeft in de eerste plaats te maken met zijn klimaat. Want hoewel de streek in Noord-Spanje ligt, zo'n 100 kilometer onder de kust, heersen er bijna Mediterrane temperaturen. De wijngaarden strekken zich namelijk uit in het Ebro-dal, dat ter plekke omringd wordt door beschuttende berg-ketens. Het milde klimaat maakt de teelt mogelijk van allerlei soorten groente en fruit, waaronder wijndruiven, terwijl je er ook olijfbomen en lavendelstruiken vindt. In de tweede plaats leent de bodem zich uitstekend voor wijnbouw. Deze natuurlijke factoren werden in het verre verleden al door de Romeinen benut, van wie wijnkelders, bruggen en andere bouwwerken gevonden zijn.
Drie districten, drie stijlen
Rond de hoofdstad Logrono - waar je stoeptegels aantreft met een druivenmotief - liggen de drie districten die samen het wijngebied Rioja vormen. Het kleinste en hoogst gesitueerde is Rioja Alavesa, in het noordwesten. De bodem daar bestaat uit kalkhoudende kleigrond, die elegante, fruitige wijnen geeft met een goede zuurgraad. Aan de zuidzijde van dit district bevindt zich Rioja Alta. Dit is heuvelachtig en bezit uiteenlopende typen grond, zoals klei met ijzer, klei met kalk en puur klei. Er worden dus ook uiteenlopende typen wijn geproduceerd. Even oostelijk van Logrono begint Rioja Baja, waar het terrein vrij vlak is en veelal uit rivierklei bestaat. De wijnen hiervan zijn genereus en krachtig, met een relatief laag zuurgehalte. Er bestaan karaktervolle Rioja's die uit één afzonderlijk district afkomstig zijn, maar de meeste huizen ('bodegas') maken een evenwichtige compositie van wijnen uit alle drie de regio's.
Een veelzijdige druif
Rioja's belangrijkste druivesoort komt uit de streek zelf: de blauwe tempranillo. Deze nobele variëteit gedijt niet alleen uitmuntend op kalk- en kleigrond, maar is tegelijk heel veelzijdig. Want hij kan zowel verwerkt worden tot jong te drinken, extreem fruitige wijnen als tot wijnen die een jarenlange vat- en flesrijping te hebben ondergaan. Bovendien kan hij puur heerlijk smaken, of in combinatie met de andere regionale rassen: garnacha, mazuelo, graciano.
Modern vergist, traditioneel gerijpt
Terwijl sommige kleine boeren hun wijnen nog op bijna Romeinse wijze maken, beschikken de meeste producenten toch over modern keldermaterieel. Houten gistkuipen hebben ook hier veelal plaatsgemaakt voor roestvrij-stalen tanks. De Rioja deed echter geen afstand van zijn trad'tionele eiken rijpingsvaten. Het gebied heeft honderdduizenden van deze 'barricas' in gebruik. De meeste worden ter plekke gemaakt van Amerikaans eikehout, maar in toenemende mate worden ook Franse houtsoorten gekozen. Voor drie typen rode Rioja is vatlagering verplicht. Vino de crianza - Een minstens twee jaar oude wijn, die een jaar of langer op fust lag. Reserva - Heeft op vat en fles ten minste drie jaar gerijpt, waarvan minimaal een jaar in vaten. Gran reserva - Kreeg minstens twee jaar fust en drie jaar fles (alleen gemaakt in grote jaren).
Gebruiksvriendelijk
Wie een fles Rioja koopt, hoeft deze niet nog niet eens jaren weg te leggen. Want alle Rioja's die worden aangeboden, zijn op dronk. Dat is een van de voordelen van de vatrijping. Wegleggen kan natuurlijk wel, want de houtgelagerde soorten hebben voldoende ruggegraat om jaren mee te kunnen. Nog een voordeel: rode Rioja's die fustrust kregen, bevatten altijd een hoog percentage tempranillo. Deze druif - en diens wijn - zijn goed bestand tegen zuurstof, wat betekent dat een aangebroken fles meestal makkelijk een paar dagen goed blijft.
Bekende wijnen van de Rioja streek
Conde de Valdemar Crianza 1989 Martinez Bujanda: De druiven (voornamelijk tempranillo) komen van eigen wijngaarden in Rioja Alta en Alavesa. Stevige, volle smaak met besachtig fruit, vanille en hout. Rijpte 16 maanden op vat.
Cune Crianza 1989/1990 C.V.N.E.: Deze compositie van vijf druiverassen verbleef een jaar in vaten. De wijn bezit een soepele, niet te zware smaak met wat fruit en frisheid, terwijl daarnaast hout en vanille waarneembaar zijn.
Beronia Reserva 1985 Bodegas Beronia: Deze krachtige klassewijn heeft zich mooi ontwikkeld. Dat blijkt uit de rijpe, toch nog levendige smaak. Daarin zitten donkere tonen, hout, vanille en andere schakeringen.
Campo Viejo Crianza 1989 Bodegas Campo Viejo: Stevige, in fusten gelagerde wijn met een zacht-vlezige smaak, een mild vanille-arama en een ietwat kruidige houttoon. Hij werd samengesteld uit drie druiven (aandeel tempranillo 75%).
Carta de Plata Crianza 1990 Bodegas Berberana: Charmante, sappige Rioja die dankzij zijnfustrust vanille in zijn aroma heeft. Ook is wat confiture-achtig fruit present. De wijn is nu op dronk, maar kan ook nog worden weggelegd.
Riax Baixas
De Riax Baixas streek is vooral bekend om witte wijn van Albariño druiven. Sommige mensen vermoeden dat Albariño afkomstig is uit het Rijngebied en meer dan duizend jaar geleden overgebracht is, omdat de raskenmerken gelijkenissen vertonen met karakteristieke Duitse druivensoorten.
Penedès
De Penedès regio is vooral bekend om Cavas, een Champagneachtige mousserende wijn (de bekende Freixenet is Cavas). Het produceert ook tafelwijn uit Chardonnay, Sauvignon Blanc, Garnacha (Grenache), Cabernet Sauvignon en andere standaard druivenrassen. Torres, een van de grootste producenten van Spanje, is hier. Romeinse amfora's in het museum van Vilafranca del Penedès - westelijk van Barcelona - getuigen van de lange wijnhistorie van de Penedès. Toch vond de werkelijke doorbraak van dit gebied pas in de vorige eeuw plaats. Voor een niet gering deel was dit te danken aan een ondernemende familie die als eerste niet-regionale en zelfs niet-Spaanse druiven introduceerde, alsmede moderne keldertechnieken. Na gebleken succes werd dit voorbeeld door talrijke andere producenten gevolgd, met als resultaat dat deze Catalaanse streek een opvallend groot scala van witte en blauwe druiverassen telt. Wettelijk zijn er al een kleine 20 toegestaan, terwijl met andere volop wordt geëxperimenteerd. De wijncollectie van de Penedès wordt daarom gekenmerkt door véél kleuren, geuren en smaken. En de wijnbedrijven zijn zeer modern geëquipeerd.
Verschillende zones en klimaten
Dat hier zeer verschillende druiven kunnen groeien, is mede te danken aan de verschillende micro-klimaten. Langs de kust ligt de Lage Penedès. Daar is het relatief warm en droog: blauwe druiven voor krachtige rode wijnen gedijen hier het best. Een bergrug verder kom je in de koelere Midden Penedès, bakermat van elegante witte en rode wijnen. Tenslotte is er de Hoge Penedès, nog dieper landinwaarts. Een tamelijk koel weertype (en kalk-grond) maakt dit district ideaal voor het maken van frisse witte wijnen.
Bekende wijnen uit Penedès
Sangre de Toro 1990 Miguel Torres: In zijn geur en smaak heeft deze stevige rode wijn een snufje kruiden, wat fruit en een beetje hout. Hij komt ook lekker rond in de mond. Men maakte hem van de druiven garnacha en carinena.
Jaume Serra Reserva 1986 Jaume Serra SA: Deze rode wijn is een evenwichtige compositie van cabernet-sauvignon en tempramillo. Hij bezit naast besachtig fruit ook een lichte houttoon en zachtheid. Elegante structuur.
Cava
Een mousserende wijn die de naam Cava draagt, voldoet aan twee voorwaarden: hij werd vervaardigd op de Champagne-manier én hij is afkomstig uit het wettelijk beperkte herkomstgebied van Cava. Dit laatste bestaat uit meer dan 150 gemeenten in acht verschillende provincies. De meeste van deze gemeenten bevinden zich in Catalonië, dat meer dan 95 procent van alle Cava voortbrengt. Het Cava-gebied overlapt diverse andere wijnstreken waar stille wijnen worden geproduceerd. Zo zijn de meeste huizen die Cava maken, gevestigd in de Penedès. Voor hun sprankelende wijnen mogen deze 'bodegas' druiven gebruiken uit het héle Cava-gebied.
Hoge kwaliteit, redelijke prijs
Een hoge gemiddelde kwaliteit en een gewoonlijk zeer redelijke prijs maken Cava tot een van 's werelds aantrekkelijkste mousserende wijnen. Jaarlijks worden er meer dan 100 miljoen flessen van geproduceerd. Kenmerkend voor de Champagne-methode is een tweede gisting die binnenin de fles plaats vindt, en die de aldus ontstane koolzuur in de wijn gevangen houdt. In de meeste Cava's zitten Catalaanse druivesoorten verwerkt, als de xarel-lo (structuur, kracht, zuren), de macabeo (fruit) en de parellada (finesse). Maar ook de nobele chardonnay wordt steeds vaker verwerkt om de wijn nog wat meer diepte en distinctie te geven. De klasse van Cava is ook te danken aan de geavanceerde kelderapparatuur waarover de meeste huizen tegenwoordig beschikken.
Bekende Cava wijnen
Brut Zero Cava Castellblanch: Bleke kleur, fijne belletjes, een zuiver bouquet en een verkwikkende, zuivere smaak die niet te droog is en ook wat fruit heeft. Werd gemaakt van drie witte druivesoorten.
Cordon Negro Cava Seco Freixenet: Deze van een drietal Catalaanse druiverassen geproduceerde Cava kreeg minstens twee jaar kelder-rijping. Behalve feestelijke belletjes biedt de wijn & zachtfrisse smaak.
Navarra
Het is niet overdreven om te stellen dat Navarra een soort Spanje in het klein is. Want net als Spanje zeif bezit dit voormalige koninkrijk alle mogelijke landschappen en klimaten: het strekt zich uit van de hoge Pyreneeën tot de zonovergoten vlakte van het Ebro-dal. Navarra is beroemd om zijn fruit en groente (waaronder asperges), terwijl ook zijn wijn een steeds betere naam krijgt. Een regionale specialiteit is droge rosé, afkomstig van de garnachaf. Deze wijn wordt al vanaf de 16e eeuw geroemd. Tegenwoordig laat men de rosé bij lage temperatuur langzaam vergisten, zodat het in de druiven aanwezige fruit optimaal in de wijn wordt overgebracht. Op deze manier blijft de rosé ook lekker fris.
Delicieuze rode wijnen
Sinds de jaren '80 is Navarra naast rosé steeds meer rode wijn gaan produceren. Daarbij is men niet over een nacht ijs gegaan, want eerst werden veel experimenten verricht door het wijnbouwkundige station. Dit ligt even buiten het prachtige, historische dorp Olite en is een van Europa's meest moderne. Sinds zijn stichting in 1981 doet het proefnemingen met druiverassen, gistculturen, wijnbereidingen, rijpingsmethoden en tal van andere zaken. Wijnbouwers kunnen hier ook voor adviezen terecht. Proefondervindelijk ontdekte het station dat naast de garnacha ook andere blauwe druivesoorten excellente resultaten bieden. Dat zijn onder meer de tempranillo, cabernet-sauvignon en merlot. Gebruik van deze variëteiten, vaak samen met de garnacha, heeft een nieuw élan gegeven aan Navarra's rode wijnen - en het mogelijk gemaakt om een rijping in kleine eiken vaten toe te passen. Tegelijkertijd wonnen de witte wijnen aan kwaliteit, ook weer dankzij de raadgevingen uit Olite. Dat de Navarraanse wijnbouw een rijk verleden heeft, merkt men in datzelfde Olite. Want het rijk gedecoreerde portaal van de gotische kerk Santa Maria laat ook wijnranken zien. De wijngaarden van Navarra liggen over een groot oppervlak en niet minder dan vijf verschillende districten verspreid. Deze bevinden zich alle bezuiden de hoofdstad Pamplona.
Bekende wijnen uit Navarra
Beamonte Crianza Bodegas Beamonte: Een soepele rode wijn op basis van tempranillo en gamacha. In de vriendelijke en tegelijk vrij ferme smaak zit ook wat hout (en vanille) vanwege de rijping in vaten.
Gran Feudo Crianza 1990 Julian Chivite: Pittig en bovendien prettig zacht smakende rode Navarra die de mond prettig vult. Hij werd bereid uit tempranillo en gamacha, en onderging een houtlagering van 12 maanden.
Senorio de Sanria Crianza 1989 Bodega de Sarria: De vier druiven voor deze rode wijn komen van een groot domein. Diep-rode kleur, licht kruidig bouquet en een stevige smaak van hout, fruit en andere schakeringen - ook in de afdronk.
Vina Ontinar, Cuvée Maria José 1992 Vicente Malumbres: Dit is een droge rosé gemaakt van alleen de garnacha. In zowel de geur als de ferme, sappige smaak zit jam-achtig fruit. Zijn kleur is stevig-roze. Deze soepele, frisse creatie drink je koel.
Somontano
De naam Somontano betekent 'aan de voet van de bergen' en dat is ook waar dit wijngebied zich bevindt. Het ligt tegen de laatste uitlopers van de Pyreneeën, ten noordoosten van Zaragoza, de hoofdstad van Aragón. De meeste druivestokken staan er op golvende plateaus die onderbroken worden door rivierdalen en heuvels, met daarop dikwijls kleine, stokoude dorpen. Er valt ruim voldoende regen en ook de bodem is perfect voor wijnbouw geschikt. Vandaar dat in Somontano een rijk gamma druivesoorten, witte zowel als blauwe, uitstekend gedijt. Daarvan worden wijnen geproduceerd met een internationale allure.Bekende wijn uit Somontano
Duque de Azara Crianza 1990 Vinas del Vero: Een gave, evenwichtige compositie \an de druiven tempranillo en de moristel (regionale variëteit). Bezit een donkertonig aroma, fruitigheid en een aangename toon van eikehout. Kan rijpen.Rueda
Dat er in en rond het dorp Rueda al heel lang wijn wordt gemaakt, blijkt uit de daar aanwezige grotkelders. Sommige zijn zo'n vijf eeuwen oud. Vandaag de dag geniet het gebied een uitstekende naam voor zijn droge witte wijnen, die met behulp van de meest moderne technieken worden bereid. Rueda's kenmerkende druif is de verdejo. Deze geeft smaakrijke, beschaafde wijnen met fruit, soepelheid en een heel lichte anijstoon. De soorten met het meeste verdejo dragen een achteretiket met de term Rueda Superior. Ook worden hier heerlijke wijnen van de sauvignon-druif gemaakt. Bijna alle Rueda's zijn jong het lekkerst.
Bekende wijn uit Rueda
Rueda Superior 1992 Vinos Sanz: Hoogwaardige, zeer karakteristieke Rueda, die voor 50% van de edele verdejo werd gemaakt. Sappig, fris, redelijk stevig en rijk aan smaak; geeft onder meer fruitige en bloemige nuances.
Ribera del Duero
Wereldwijd begint Ribera del Duero naam te maken met zijn opmerkelijke rode wijnen. Deze hebben als basis de tinta del pais (nauw verwant aan de tempranillo) en vallen op door hun diepe kleur, intense smaak en charmante fruitigheid. Meestal kunnen ze al jong worden gedronken; desondanks bezitten ze voldoende ruggegraat om nog jaren mee te gaan. Deze bijzondere eigenschappen zijn ten dele te danken aan het micro-klimaat in en rond het dal van de Duero, oostelijk van de stad Valladolid. Want zelfs hartje zomer kent dit klimaat koele nachten, waardoor het fruitige aroma in de druiven behouden blijft.
Bekende wijn uit Ribera del Duero
Vina Mayor Crianza 1989 Hijos de Antonio Barceló: Donkere kleur, mooie, zachte houttonen in de geur, en een soepele, vrij vlezige smaak, licht kruidig, met rijpe rode vrachtjes, eikehout, donkere tonen en een stevige kern.
Almansa
Almansa vormt het overgangsgebied tussen de Spaanse hoogvlakte en de wijnstreken van de oostkust. Het klimaat is nog continentaal, maar de meeste druiven zijn kenmerkend voor regio's dichter bij de Middellandse Zee. Centraal in Almansa ligt de gelijknamige stad, die je al van ver kunt herkennen aan zijn indrukwekkende, op een hoge heuvel gebouwde kasteel. Almansa's beste rode wijnen worden samengesteld uit twee druivesoorten: de cencibel (ofwel tempranillo) en monastrell, met soms een beetje garnacha tintorera. Deze laatste, regionale variëteit heeft zelfs getint vruchtvlees, en geeft daarom een bijkans massieve kleur. Alle betere rode Almansa's ondergaan voorts een vatlagering.
Bekende wijn uit Almansa
Marius Reserva 1987 Bodegas Piqueras: Een uit cencibel (tempranillo) en monastrell samengestelde rode wijn die in vaten werd gelagerd. Zacht en ferm smakend, met zondoorstoofdfruit, hout en iets van specerijen.
Toro
Al in de Middeleeuwen genoten de wijnen van Toro zo'n grote reputatie vanwege hun kleur, kracht en heilzame werking, dat kloosterorden in en rond de stad Toro wijngrond verwierven. Deze plaats prijkt op een steile rots hoog boven boven de Duero, niet ver van Zamora. Kleur en kracht zijn nog altijd kenmerkend voor Toro's rode wijnen, Deze behoren tot de gulste en stevigste van het hele land. Ze komen voortreffelijk tot hun recht bij wild en kruidige vleesschotels, terwijl ze ook lichaam en geest verwarmen op een koude winterdag. Hun druif is familie van de tempranillo en heet tinta de toro.
Bekende wijn van Toro
Gran Colegiota Reserva 1987 Bodegas Farina: Door een modelbedrijf geproduceerde rode wijn. Onderging vatrijping. Genereuze, ronde, gespierde smaak, prettig uitgerijpt en breed nahangend in de mond.
Vino de la Tierra
In de Spaanse wijnwet komt de categorie Vino de la Tierra net onder die met een 'denominacion de origen' ofwel beschermde herkomst benaming. De productienormen zijn ook iets minder streng, wat niet wegneemt dat er wel degelijk eisen worden gesteld. Zo geldt voor elke Vino de la Tierra dat minstens 60 procent van de druiven moet bestaan uit wettelijk voorgeschreven variëteiten - wat consciëntieuze wijnbouwers de vrijheid geeft om voor de rest druiven te gebruiken die zo hoogwaardig zijn dat ze de wijn boven zijn status uittillen. Overal in Spanje vind je Vinos de la Tierra. Een vrij recente is die van de kerken- en monumentenstad Zamora, in Castilië-León.
Bekende Vino de la Tierra wijn
Tinto de Zamora 1991 Bodegas Farina: Deze rode wijn werd samengesteld uit drie druivesoorten (belangrijkste: tinta del pais). De wijn presenteert zich heel soepel en aimabel. Je proeft iets van aardbei en een pepertje.
La Mancha
La Mancha, het hart van de Spaanse hoogvlakte, is een wijngebied van indrukwekkende dimensies. Geen streek ter wereld telt zo veel wijngaarden, en overal in het weidse landschap zie je druivestokken tot aan de horizon. De wijnen van La Mancha - vooral wit, maar ook rood - plachten de eenvoud zelf te zijn, maar dankzij investeringen in eigentijdse wijnbereidingsapparatuur is het niveau spectaculair gestegen. Witte wijnen van de alom aanwezig airén smaken nu vaakfruitig en opwekkend, terwijl je naast jong te drinken rode wijnen ook verrassend mooie - en verrassend betaalbare - rijpe wijnen vindt die in kleine eiken vaten werden opgevoed.
Beroemde wijn van La Mancha
Estola Reserva 1987 Fermin Ayuso: Deze wijn heeft een rijpe smaak, maar is dankzij een kleine frisse toon nog volstrekt vitaal. Hij onderging een lange rijping in eiken vaten. Stevig, maar beslist niet zwaar.
Valdepenas
De entree van de provinciestad Valdepenas wordt gemarkeerd door twee rijen 'tinajas', reuzekruiken waarin vroeger alle wijn werd vergist en bewaard. Tegenwoordig hebben ze vooral een symbolische waarde, want ook hier deden stalen tanks en ander modern materieel op grote schaal hun intrede. Het wijngebied Valdepenas - letterlijk 'vallei van stenen'- grenst zuidelijk aan dat van La Mancha en staat bekend om zijn soepele, voor snelle consumptie geschikte rode wijnen en zachtfrisse witte. Maar ook brengt de streek krachtige rode soorten voort die in dikwijls ondergrondse, koele kelders fustrijping ondergingen en uitstekende waar bieden voor hun geld.
Bekende wijn van Valdepenas
Senorio de Los Llanos Reserva 1988 Bodegas Los Llanos; Men lagerde deze 1988 in een imposante vatenkelder. De wijn onderscheidt zich door een vriendelijke, rijpe smaak die tegelijk ferm en elegant is. De houtrijping gaf een vanilletoon.
Yecla
Spanje's enige wijngebied het oppervlak van één enkele gemeente is Yecla. In vogelvlucht ligt de provinciestad een kleine 100 kilometer westelijk van Benidorm. Een paar eeuwen terug had de plaats als bijnaam 'Bodega Mayor' (Grootste Kelder), omdat wijn toen de belangrijkste bron van inkomsten was. Vandaag de dag liggen rond Yecla nog steeds duizenden hectaren met druivestokken. De dominerende soort is de monastrell. Door de beter geëquipeerde producenten wordt deze op verschillende manieren succesvol verwerkt, zowel tot charmante wijnen met veel fruit als op meer klassieke wijze. Ook witte Yecla kan verrassen door zijn kwaliteit.
Bekende wijn uit Yecla
Vina Las Gruesas 1992 Bodegas Castano: Voor deze witte Yecla werden drie druiverassen gebruikt, waaronder de airén. De wijn is plezierig licht en heeft een droge smaak met fruit- en bloemtonen.
Valencia
De stad Valencia is niet alleen Spanje's grootste wijnhaven, maar heeft ook zijn naam gegeven aan een wijngebied. Dit begint op 10 a 20 kilometer van de kust, bestaat uit een drietal districten en loopt tot ver in het bergachtige binnenland. Vrijwel alle wij-a nen zijn bestemd om in hun jeugd te worden gedronken, omdat ze relatief licht en fruitig smaken, met een prettige frisheid. Witte wijnen worden meer geproduceerd dan rode en rosé's - en van wit bestaan zowel droge als meer zoete varianten. Een heel aangename zoete, beslist niet zware wijn wordt op moderne wijze gemaakt van de moscatel.
Bekende wijnen van Valencia
Estrella Blanco Dulce Cavas Murviedro: Muskaatdruiven zijn de basis voor deze zoete witte, niet te zware wijn. Zijn weelderige smaak heeft een opwekkend aroma van vers geplukte druiven. Goed koelen. Ideaal als dessertwijn.
Utiel-Requena
Een ring van bergen op enkele tientallen kilometers ten westen van Valencia omsluit de wijnstreek Utiel-Requena. Deze wordt gevormd door een groot, grillig gevormd plateau dat vrijwel uitsluitend met druivestokken is begroeid. Het gebied ontleent zijn naam aan twee kleine steden, Utiel en Requena. Deze liggen op ongeveer een kwartier rijden van elkaar. De inwoners van Requena zijn er trots op dat hier in 1948 Spanje's eerste officiële oogstfeest werd gevierd.
Succes met nieuwe druivesoorten
Ongeveer 85 procent van de aanplant bestaat uit de blauwe bobal, waarvan kostelijke rosé's worden geproduceerd. Voor de betere rode wijnen kiest men steeds vaker andere variëteiten, al dan niet in combinatie met de bobal. Vooral de tempranillo en garnacha doen het hier uitstekend, terwijl ook succesvolle experimenten met uitheemse druivesoorten werden uitgevoerd, blauwe zowel als witte. Proefnemingen vonden - en vinden - niet alleen plaats op het wijnbouwkundige station en de wijnbouwschool van Requena, maar ook door individuele producenten. Zo groeit op het schitterend gesitueerde domein Caso lo Alto van C. Au-gusto Egli meer dan een dozijn verschillende rassen. Gebleken is dat rode wijnen met een aanzienlijk deel tempranillo heel goed een vatrij-ping kunnen ondergaan. Deze lagering doet de wijnen zachter smaken en geeft ze extra schakeringen in geur en smaak.
Bekende wijnen uit Utiel-Requena
Rey Donjaime 1989 C. Augusto Egli: Kleine rode vruchtjes bepalen het aroma van deze wijn, die verder aangenaam geurt en soepel smaakt, met was frisheid. Niet te zwaar of vermoeiend, wel stevig van kleur.
Casa lo Alto 1985 C. Augusto Egli: In houten vaten gelagerde wijn die een fraaie, rijpe, flvweelzachte smaak bezit. Daarin proefje iets van kruiden en donkere tonen. De druiven zijn tempranillo en garnacha.
Sherry
Sherry komt uit Jerez en is een versterkte wijn (verrijkt met druiven brandy) gemaakt van Pedro Ximinez, Palomino en Moscatel druiven. Het kan wel of niet zoet zijn en de kleur varieert wel van lichtgeel tot diep bruin. Sherry heeft een kenmerkende vreemde houtachtige oxidatiesmaak dat anders is dan alle andere wijn (als je oude Chardonnay naar Sherry begint te smaken, betekent dit dat het bedorven is).
Er zijn een aantal verschillende klassen van sherry die een breed scala aan kracht en ontwikkeling omvatten. Een belangrijke factor in sommige sherries is flor, het gist dat op het oppervlak drijft tijdens de fermentatie. Sherry's worden gefermenteerd met significante blootstelling aan lucht. Dit in tegenstelling tot elke andere wijn die er bestaat. Hieraan dankt het (gedeeltelijk) zijn ongewone smaak.
Van lichtste kleur naar donkerste kleur hebben we:
- Fino
Dit is lichtgeel van kleur en zeer droog, met volledige flor ontwikkeling tijdens de gisting. - Manzanilla
Dit is Fino gerijpt door de zee in Sanlucar de Barrameda. Ze zeggen dat je de zilte invloed van de zeelucht te proeven... - Amontillado
Dit is dieper en donkerder van kleur, maar laat slechts een gedeeltelijke flor ontwikkeling toe. De bezorgdheid die in Edgar Allen Poe's korte verhaal over een Vat van Amontillado beschreven wordt is ongegrond in het echte leven. - Oloroso
Diepbruin van kleur. Oloroso is vol en varieert van droog tot enigszins zoet. Geen flor - Cream
Cream Sherry is Oloroso dat gezoet is met zoete wijn gemaakt van zongedroogde druiven (niet helemaal rozijnen, maar dicht in de buurt). Het is heel zoet en wordt meestal geserveerd als dessertwijn.
Sherry is niet vintage geproduceerd. Het proces omvat circulerende wijn dat elk jaar vermengd wordt met oudere wijnen uit het vorige deccenium. Het resultaat is wijn die afkomstig is uit een tiental wijnjaren, achtereenvolgens vermengd is met jonge wijn en die samen gerijpt wordt.
In slechts één gebied ter wereld kan Sherry worden gemaakt, en dat is in Zuid-Spanje, rond de stad Jerez de la Frontera. Tot dicht bij zee vind je daar lage heuvels met op hun krijtwitte, kalkhoudende grond een groen lijnenspel van druivestokken. Een zachte bries blaast de lucht schoon en brengt 's zomers wat verkoeling. Op veel heuveltoppen staan wit gekalkte pershuizen, met daaromheen schaduw gevende palmen en andere bomen, terwijl kleurige bloemen de terrassen omzomen. De vredige stilte van dit beeldschone wijniandschap wordt alleen onderbroken tijdens de oogst, als de witte palomino-druiven naar de persen worden gebracht. Sterk contrasterend met de rust van de wijngaarden zijn de levendige bars in Jerez de la Frontera en beide andere Sherry-steden, El Puerto de Santa Maria en Saniücar de Barrameda Tussen de middag en vanaf een uur of acht 's avonds stromen de café's vol met mensen die niet alleen enkele glazen Sherry gebruiken, maar meestal Dok 'tapas', kleine, hartige aperitiefhapjes in eindeloos veel varianten.
Minstens drie jaar gerijpt
Het maken van Sherry vergt veel vakmanschap en veel geduld. Want op het moment dat veel andere wijnen bijna gereed zijn om te bottelen - na afloop van de gisting - gaat het eigenlijke Sherry-proces pas van start. Eerst krijgt de wijn wat extra alcohol toegevoegd, want Sherry is een zogeheten versterkte wijn. Voor Fino, het meest verkochte type Sherry, geldt een minimumpercentage van 15,5 procent alcohol. Alle Sherry moet minstens drie jaar in eiken vaten van een voorgeschreven model hebben gerijpt. Dit feit alleen al maakt Sherry tot een bijzonder produkt.
De bloem van de wijn
De vaten worden op elkaar gestapeld in koele, bovengrondse kelders en meestal niet geheel gevuld. Want het is de bedoeling dat zich op de wijn een grijze, rimpelige laag gistcellen vormt, de 'flor del vino' ofwel 'bloem van de wijn'. Dit volstrekt natuurlijke fenomeen voedt zich met zuurstof, waardoor de wijn behoed wordt voor oxydatie en dus zijn frisheid behoudt. Bovendien voegt de 'flor' een speciaal, enigszins nootachtig aroma aan de Sherry toe, alsmede een karakteristiek mild bittertje. Het is dankzij de 'flor' dat Sherry-typen als Fino en Manzanilla najaren vatrijping een verfijnde, bijkans tere smaak bezitten en nog volstrekt vitaal zijn. Manzanilla lijkt veel op Fino, maar is nog wat delicater. Deze wijn kan alleen gemaakt worden in de havenplaats Sanlücar de Barrameda, vanwege het daar aanwezige micro-klimaat dat de groei van 'flor' extra stimuleert.
Veel soorten en stijlen
Naast Fino en Manzanilla bestaan ook andere soorten Sherry. Amontillado is bijvoorbeeld een Fino die men langer dan gebruikelijk heeft laten rijpen, en waarvan het alcoholpercentage verhoogd werd tot circa 17,5 procent. Sherry met weinig of geen 'flor' komt eveneens voor. De geurige, weelderige Oloroso is daar een voorbeeld van. De producenten verwerken ook zoete basiswijnen van andere druiven dan de palomino. Deze worden samen met droge Sherry's gebruikt voor het componeren van half-zoete wijnen, die namen dragen als Medium Dry. Het aantal combinaties dat de Sherryhuizen kunnen creëren is vrijwel onbegrensd; vandaar dat Sherry in zo veel soorten en stijlen bestaat. De constantheid van die stijlen wordt gewaarborgd door het 'solera'-systeem. Daarin worden jonge en oudere wijnen geleidelijk vermengd tot een homogeen geheel. Deze voor Sherry verplichte mengmethode houdt tevens in dat de wijn nooit met een jaartal kan worden verkocht: alle Sherry wordt altijd samengesteld uit wijnen van verschillende oogsten.
Schenksuggesties
Wat het schenken van Sherry betreft is het goed om te onthouden dat het eigenlijk om een van origine witte wijn gaat - die ook als een witte wijn moet worden behandeld. Schenk Sherry dus koel; alleen belegen Amontillado's en Oloroso's zouden iets minder fris kunnen worden geserveerd. In de streek zelf schroomt men niet om een Fino of Manzanilla aan tafel te drinken, vooral bij vis. Dit is het proberen waard! Trouwens, een werkelijk ideale combinatie met droge Sherry is zoute haring, jazeker Hollandse Nieuwe...
Beroemde wijnen uit Sherry
La Ina Fino Pedro Domecq: Met alle mogelijke middelen streeft het huis Domecq naar een frisse, verfijnde Fino. Met succes, zoals wordt aangetoond door de gratieuze, lichte, levendige La Ina.
Manzanilla Fina Bodegas Bodegas Orleans-Borbón: Frisse, vederlichte Manzanilla met een droge, slanke smaak. Heeft meer dan zes jaar in het solera-systeem gerijpt. Kostelijk als aperitief of als begeleider van vele 'tapas'.
San Lucar Manzanilla Antonio Barbadillo: De rijpingsperiode van deze Manzanilla heeft ruim 10 jaar geduurd. Zijn smaak is verfijnd en complex, met een delicaat bouquet en een fraaie af dronk. Een prachtige voorafwijn.
Tio Pepe Fino Gonzalez Byass: De gemiddelde leeftijd van deze Fino bedraagt zes jaar. De wijn heeft een bleke, heldere kleur en een vieve, zeer droge, eetlustopwek-hende smaak met delicate schakeringen van onder andere 'flor' en fruit.
Sandeman Dry Seco Fino Sandeman: Deze Sherry is licht van kleur en heeft het natuurlijke frisse bouquet van een Fino, het droogste Sherrytype. Hierin proeft u de 200 jaar ervaring van het kwaliteitshuis Sandeman.
Sandeman Medium Dry Amontillado Sandeman: Deze Sherry bezit een bruingouden, zachte kleur in combinatie met het delicate, nootachtige aroma en de milde, licht zoete smaak, die karakteristiek zijn voor een Medium Sherry van hoog niveau.
Spaanse etikettermen
• Ano - Jaar • Barrica - Vat (meestal van 225 liter) • Bodega - Wijnproducent of wijnkelder • Blanco - Wit • Brut - Droog (bij mousserende wijn) • Brut de Brut of Brut Extra - Nog droger dan Brut • Cava - Mousserende kwaliteitswijn, gemaakt op de Champagne-manier en afkomstig uit het Cava-gebied • Crianza - Wijn die doorgaans na twee jaar in de verkoop komt. Een deel van de tijd moet meestal zijn doorgebracht in eiken vaten. Elk gebied hanteert zijn eigen normen • Cosecha - Oogst • Dulce - Zoet • Elaborado por - Geproduceerd door • Embotellado por - Gebotteld door • Gran Reserva - Langdurig gerijpte wijn uit meestal een excellent oogst-|aar. Mag pas na vijf jaar worden verkocht. De rijpingsvoorschriften verschillen per gebied • Reserva - Gerijpte wijn in een categorie tussen (Vino de) Crianza en Gran Reserva. Rode wijnen mogen pas na drie jaar worden aangeboden. Per streek lopen de voorschriften uiteen • Roble - Eik(ehout) • Seco - Droog • Semi-seco - Halfdroog • Tinto - Rood (bij wijn) • Viejo - OudVendimia - Jaargang, oogstjaar, oogst • Vina - Wijngaard.
Spaanse regelgeving
De Spaanse regelgeving gaat van Vino de Mesa (tafelwijn), Vino de la Tierra, via Denominacion de Origen (DO, een regionale wijnaanduiding van kwaliteit), tot de hoogste Denominación de Origen Calificada (DOCa). Merk op dat in Catalonië, de DOCa soms Denominacio d'Origen Qualificada (DOQ, Catalaans, waarschijnlijk) heet. Ze zijn hetzelfde in wijntermen.
De Spaanse wijnwet
Sinds Spanje's toedtreding tot de EG, in 1986, werd de wijnwet afgestemd op die van andere lidstaten. Er bestaan vier hoofdcategorieën wijn. Vino de Mess. Tafelwijnen zonder aanduiding van streek, druivesoort of oogstjaar. De betere ondergaan een rijping in houten vaten. Vino de la Tierra. Streekwijnen die aan niet al te strenge kwaliteitseisen moeten voldoen. De betere Kunnen verrassen door hun kwaliteit. Denominación de Origen. Beschermde herkomstbenaming. Staat voor kwaliteitswijnen, afkomstig uit zo'n 40 precies afgebakende gebieden in het hele land. Toezicht op naleving van de vele voorschriften geschiedt in elke streek door een 'consejo regulador', bestaande uit vertegenwoordigers van wijnbouwers, wijnhandelaren en het Ministerie van Landbouw. Onder supervisie van deze raad van toezicht worden de wijnen ook gekeurd in laboratoria en door proefcommissies. Denominación de Origen Calificada. Sinds 1991 bestaande categorie waarvoor nog strengere normen gelden dan voor de Denominación de Oriqen.